خواب سنگین توسعه راه آهن در جمهوری اسلامی کی تمام می شود؟

در حالی که در هدفمندی یارانه ها، شبکه راه آهن به دلیل مصرف انرژی کم و ایمنی بالتر، بسیار بیشتر از حمل و نقل جاده ای و هوایی از اولویت برخودار است و بیش از 80 سال از آغاز احداث راه آهن سراسری ایران می گذرد، فعالیتهای انجام شده طی 32 سال پس از انقلاب در این شبکه، قادر به پاسخگویی به نیازها نبوده است.

به گزارش خبرنگار «آینده»، بنابر اعلام سایت رسمی راه آهن جمهوری اسلامی ایران، تا پیش از انقلاب مجموعا 4500 کیلومتر خطوط اصلی راه آهن در کشور احداث شده که بخش عمده آن در دوره رضاخان طی سالهای 1306 تا1320 بوده است.

با این وجود، میزان خطوط اصلی احداث شده پس از انقلاب طی 32 سال گذشته، در خطوط اصلی کمتر از 3400 کیلیومتر بوده است. هر چند 1700 کیلومتر دوخطه کردن و 400 کیلومتر خطوط فرعی نیز احداث شده است اما افزایش نفوذ و توسعه شبکه راه آهن که میزان آن خطوط اصلی است، فاصله زیادی با انتظارات دارد.

از نظر تجهیزات نیز بحران در راه آهن بیشتر احساس می شود، چرا که قبل از انقلاب تعداد لوکوموتیوهای کشور به 450 عدد می رسید، اما با گذشت بیش از 32 سال با دو برابر شدن جمعیت کشور و تغییرات تکنولژیک، لوکوموتیوهای مذکور عملا فرسوده و از رده خارج تلقی می شوند، اما بازهم با احتساب همان لوکوموتیوهای فرسوده، تعداد لوکوموتیوهای کشور به عدد 670 نیز نمی رسد و جالب آن که اکثر لوکوموتیوهای جدید نیز به دلیل مشکلات مربوط به تعمیر و نگهداری، از رده خارج شده و راه آهن به همان لوکوموتیوهای متعلق به 40 سال پیش که دارای مصرف بالا و راندمان پایین هستند، متکی است.

از نظر اتصال به شبکه بین المللی هم راه آهن کشور در بن بست قرار دارد. چرا که از سوی عراق با وجود رسیدن راه آهن به شلمچه، شبکه راه آهن عراق از شلمچه تا بصره وجود ندارد، در سرخس نیز راه آهن غیراستاندارد موجب تعویض بوژی قطارهای ایرانی می گردد و درترکیه نیز دریاچه وان اتصال راه آهن ایران به اروپا را غیرممکن کرده است.

ایران در حال حاضر دارای ۸۰۷۲ کیلومتر شبکه ریلی استاندارد و ۹۶ کیلومتر (میرجاوه-زاهدان) خطوط ریلی عریض است.
نخستین راه آهن در ایران در سال ۱۲۶۱ شمسی بین تهران و شاه عبدالعظیم به طول ۸۷۰۰ متر کشیده شد. مسیر راه آهنی نیز از بندر انزلی و پیره بازار به رشت وجود داشته که بعدها جمع آوری شده‌است.

در سال ۱۹۱۸ میلادی، راه آهنی از بوشهر تا برازجان به طول ۶۰ کیلومتر توسط انگلستان کشیده شد. این خط آهن بیشتر جنبه نظامی داشت،  این مسیر توسط سازندگانش جمع آوری و مصالح آن به بصره انتقال یافت.

نخستین مسیر از خطوط ریلی موجود که در حال حاضر در کشور بهره برداری می‌شود مسیر تبریز به جلفا به طول ۱۴۹ کیلومتر میباشد که در سال ۱۲۹۵ به بهره برداری رسید. همچنین این مسیر اولین و تنها خط برقی کشور می باشد. راه آهن میرجاوه به زاهدان در ۱۲۹۹ افتتاح شد.

رضاخان در سال 1306 ساخت راه آهن سراسری را آغاز کرد؛ زمانی که راه آهن سراسری درشرف اتمام بود، وزارت راه مامور ساختمان سایر خطوط گردید و اولین خطی که پس از خط سراسری اقدام به ساختمان آن گردید، خط گرمسار-مشهد بود.

ساختمان خط مزبور از روز ۲۴ اسفند ۱۳۱۶ آغاز و زیرسازی و ریل گذاری آن تا ایستگاه شاهرود به طول ۳۱۵ کیلومتر تا سال ۱۳۲۰ به اتمام رسیده و بهره برداری از آن شروع شد. لیکن عملیات ساختمانی از شاهرود به بعد به علت بروز جنگ جهانی دوم متوقف گردید تااینکه بعداز پایان جنگ  درهفدهم دیماه ۱۳۳۵ خاتمه یافت و از همان تاریخ اقدام به قبول بار از همه نقاط راه آهن به این خط گردید.

دومین خطی که پس از تکمیل راه آهن سراسری اقدام به ساختمان آن گردید، خط تهران-تبریز می‌باشد. ساختمان این خط روز هجدهم آبانماه ۱۳۱۷ از تهران شروع و تا روز چهاردهم آبانماه ۱۳۲۱ ساختمان و ریل گذاری آن تا میانه خاتمه یافت و بلافاصله بهره برداری ازآن شروع گردید. لیکن به علت بروز جنگ جهانی دوم عملیات این خط نیز متوقف از دهم دیماه ۱۳۳۵ بهره برداری از تهران تا مراغه آغاز گردبد.

   1. طول خطوط اصلی: ۷۰۶۶ کیلومتر با عرض ریل استاندارد و ۹۴ کیلومتر با عرض ریل پهن
   2. طول خطوط ثانویه تجاری و صنعتی: ۲۰۹۷ کیلومتر
   3. طول خطوط برقی (جلفا-تبریز): ۱۴۸ کیلومتر
   4. طول خطوط دو ریلی: ۱۰۸۲ کیلومتر
   5. تأسیسات تعویض بوژی (هزارچرخ) واقع در ایستگاه مرزی بین‌المللی جلفا و سرخس که برای ترانزیت بار و یا واگن‌های خالی به کار می‌رود. در هر ۲۴ ساعت و در دو نوبت کاری می‌توان حدود ۲۰۰ هزارچرخ (بوژی) را تعویض کرد.
   6. پایانه‌های حمل کانتینر با تجهیزات بلند کردن و جابج اکردن واقع در پایانه‌های بندر امام خمینی و بندرعباس و ایستگاه‌های راه آهن در مهرآباد، جلفا، سهلان و غیره
   7. طول معادل خطوط (یک خطه و دو خطه) ۸۴۲۴ کیلومتر

جمع کل خطوط (با احتساب خطوط فرعی، ایستگاه‌ها و مانوری‌ها ۱۱۱۸۰ کیلومتر

                                                                                              http://www.ayandenews.com/news/21461/